โดย  ช้าง-วัดห้วย

                ในอดีตพระปิดตา แร่บางไผ่ ของหลวงปู่จัน วัดโมลี มีชื่อเสียงเกรียงไกร ดังขนาดขึ้นเป็นหมายเลข 1 ของปิดตาทั้งปวง พระปิดตาแร่บางไผ่จะเด่นดังเรื่องมหาอุด และคงกระพัน เป็นหนึ่งแบบเชื่อถือได้ พระปิดตาแร่บางไผ่สร้างจากแร่เหล็กเป็นส่วนประกอบใหญ่ ซึ่งโบราณเปรียบเทียบแร่ชนิดนี้ดีเท่ากับเหล็กไหลเลยทีเดียว ประกอบกับอาคมอันเข้มขลังของหลวงปู่จันจึงเป็นที่นิยม ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน

                หลวงปู่จันเป็นพระเขมรเก่งกล้าทางพุทธอาคม ท่านธุดงค์มาจากเขมรกับสหธัมมิกของท่านอีกรูปซึ่งจะเชี่ยวชาญทางด้านเครื่องยาและสมุนไพร รวมทั้งการรักษาโรคต่าง ๆ ท่านได้ธุดงค์มาพักแรมที่วัดบางรักใหญ่ อ.บางบัวทอง จ.นนทบุรี พระอาจารย์ทั้งสองเป็นที่เคารพนับถือของชาวบ้านละแวกนั้น ต่อมาทางวัดโมลีว่างเว้นเจ้าอาวาสปกครอง ชาวบ้านจึงพร้อมใจกันนิมนต์หลวงปู่จันขึ้นเป็นเจ้าอาวาส

                หลวงปู่จัน ท่านชอบเล่นแร่แปรธาตุตามแบบอย่าง คณาจารย์โบราณยุคนั้น แต่ท่านจะเน้นหนักไปทางแร่เหล็กมากกว่า หลวงปู่จัน เริ่มสร้างพระปิดตาแร่บางไผ่ ราว ๆ ปี 2425 เริ่มแรกท่านจะออกไปหาแร่เหล็กในคลองบางไผ่ มาถลุงด้วยเตาสูงแบบโบราณ แต่ช่วงแรก ๆ ท่านจะสร้างได้ไม่มากนัก หลวงปู่จันจึงเสาะหาจนไปได้จากตำบลบางคูลัด แต่ส่วนใหญ่จะมีแต่ขี้แร่ หลวงปู่จันจึงขนกลับมาวัดประมาณครึ่งลำเรือ แล้วไปใส่ตุ่มไว้ข้างกุฏิ แล้วใช้น้ำคาวปลาสาดเลี้ยง จนก้อนขี้แร่เหล่านั้นงอกเป็นสนิมแดงหุ้มหนาจับเป็นก้อนใหญ่ขึ้นอย่างรวดเร็ว พอได้เวลาที่กำหนดก็นำไปถลุงสร้างพระปิดตาแร่บางไผ่ หลวงปู่จันได้สร้างพระปิดตาโดยปั้นหุ่นเทียน พร้อมวางยันต์ไว้ทั้งด้านหน้าและด้านหลัง เสร็จแล้วใช้ดินพอกเป็นกระปุก แล้วเจาะรูไว้ ไว้ให้เทียนไหลออก (พระปิดตาวัดทอง, วัดหนัง ก็ใช้วิธีเดียวกันกับการสร้างพระปิดตาแร่บางไผ่) เมื่อความร้อนจากแร่บางไผ่ถูกเทเข้าเบ้าหลอม ซึ่งเป็นดินหุ่นหุ้มเทียนไว้ข้างใน เทียนก็จะละลายวิ่งออกตามรูที่เจาะเตรียมไว้ แร่บางไผ่จะเข้าไปแทนที่หุ่นเทียน เมื่อเคาะกระปุกออกมาก็จะได้พระปิดตาแร่บางไผ่ตามต้องการ จะเห็นได้ว่า การสร้างพระปิดตาสมัยก่อนจะสร้างได้ยากมาก ๆ จากประวัติคำบอกเล่าว่า หลวงปู่จัน จะปั้นหุ่นเทียนพระปิดตาแร่บางไผ่วันละไม่กี่องค์ เมื่อครบจำนวนตามที่กำหนด หลวงปู่จันจะดูฤกษ์แล้วนำหุ่นเทียนเหล่านั้นออกมาทำ ก็จะได้พระปิดตาแร่บางไผ่ตามที่หลวงปู่จันต้องการ

หลักการพิจารณาตำหนิพิมพ์ พระปิดตา แร่บางไผ่

หลักการพิจารณาดูพิมพ์ พระปิดตา แร่บางไผ่

                1.    ลักษณะการวางยันต์ตรงหน้าอกพระส่วนใหญ่จะวางยันต์คล้ายตัว S (เอส) กลับหัว ม้วนขดไปขดมา ลักษณะเส้นยันต์จะกลมคล้ายเส้นขนมจีน เส้นจะกลมลึก ถ้าเส้นแบน ๆ ตื้น ๆ ส่วนใหญ่จะเป็นพระถอดพิมพ์ทั้งสิ้น

                2.    มือที่ปิดใบหน้าจะเป็นรอยเฉาะด้วยของมีคมเป็นร่องลึก ตั้งแต่ตอนปั้นหุ่นเทียนแล้ว

                3.    ด้านหลัง ตรงกลางหลังจะวางยันต์ตัวเฑาะว์ ส่วนด้านล่างจะวางตัว นะ มะ พะ ทะ ลักษณะเส้นยันต์จะกลมคล้ายเส้นขนมจีน เส้นจะกลมลึก เช่นเดียวกันกับด้านหน้า

                4.    ด้านข้างของพระปิดตาแร่บางไผ่ จะต้องไม่มีตะเข็บข้าง เพราะเป็นการปั้นหุ่นเทียนองค์ต่อองค์ ไม่ใช่แบบเทประกบข้าง

                5.    รอยตัดก้านฉนวนส่วนใหญ่จะอยู่บนหัวพระปิดตา

                        -      พระปิดตาแร่บางไผ่ที่เป็นของเก๊ ส่วนใหญ่จะคัดพระองค์ติดลึก ๆ มาถอดพิมพ์ แล้วจะเทใหม่ สิ่งที่เกิดขึ้นก็คือ ด้านข้างจะมีตะเข็บ เนื้อพระจะแน่น ๆ แลดูกระด้าง มีน้ำหนักมาก ยันต์จะแลดูตื้น แต่ถ้าเอาแม่พิมพ์องค์ติดลึก ๆ มาถอดก็ยิ่งหลอกขายพวกมือใหม่ได้สบาย

หลักการพิจารณาดูเนื้อ พระปิดตา แร่บางไผ่

                -      เนื้อพระปิดตาแร่บางไผ่ส่วนใหญ่จะเป็นเนื้อขรุขระ เนื้อละเอียดก็มีแต่มีน้อย กรณีถลุงขี้แร่ไม่หมด จะปรากฏเป็นเสี้ยนคล้ายเสี้ยนตาล ลักษณะเป็นแพ ๆ เกิดขึ้นเฉพาะบางแห่งเท่านั้น ส่วนในกรณีที่ถลุงไล่ขี้แร่หมด จะมีรอยเสี้ยนเกิดเป็นจุด ๆ เล็ก ๆ เรียกว่าเสี้ยนแตงกระจายอยู่ทั่วไป

                -      เนื้อแร่บางไผ่ค่อนข้างเปราะ ตกแตก หักได้ เนื่องจากมีส่วนผสมของขี้แร่อยู่มาก เช่น การตัดก้านชนวนให้เลื้อยรอบ ๆ ก้านชนวนก่อนแล้วค่อนหักก้านชนวน ถ้าไม่ทำเช่นนี้ รอยหักก้านชนวนเวลาหักออกอาจทำให้กระเทาะรามไปถึงส่วนอื่นได้

                -      พระปิดตาแร่บางไผ่บางองค์จะมีสนิมสีน้ำตาลเข้มคล้ายสนิมเหล็กเมื่อล้างออกแล้วผิวจะขาวเนื้อบางแห่งจะเป็นจุด ๆ เล็ก ๆ เรียกว่า เสี้ยนแตง หรือปล่อยทิ้งไว้ไม่นานผิวก็จะกลับมาเข้มเหมือนเดิม

                -      พระปิดตาแร่บางไผ่ ปกติแม่เหล็กจะดูดติด แต่ประเภทแม่เหล็กดูดไม่ติดก็มี แต่มีน้อย เท่าที่สังเกตองค์ที่แม่เหล็กดูดไม่ติดส่วนใหญ่เนื้อแร่ของพระองค์นั้นจะไม่มีเสี้ยนที่ขึ้นเป็นแพ ๆ

                -      พระปิดตาแร่บางไผ่ของเก๊ ส่วนใหญ่จะทำเสี้ยนก่ายไปก่ายมา ทั่วทั้งองค์เลย ซึ่งของจริงหรือของแท้จะมีเสี้ยนเกิดเฉพาะบางแห่งเท่านั้น และเกิดเป็นแพ ๆ ไม่ใช่ก่ายไปก่ายมาทั่วทั้งองค์ ส่วนของเก๊มีทั้งแม่เหล็กดูดติดและดูดไม่ติดก็มี